Rozpocznę od nawiązania do kalendarzowej kartki sprzed dwóch dni. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 20 czerwca 2000 rok postanowił, że każdego roku 27 maja będzie dniem wyjątkowym – „27 maja DNIEM SAMORZADU TERYTORIALNEGO” To dla Mieszkańców Małych Ojczyzn – Sołectw i Gmin wyjątkowa okazja do dumy z dokonań. Spojrzenia na to jak wspólnie zmieniamy miejsca w których żyjemy. Uznanie dla samorządowej reformy w Polsce i dokonań Mieszkańców Polski Lokalnej zawarto także w Uchwale Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 grudnia 2014r, w której stwierdzono „idea samorządności leży u podstaw ładu politycznego i dobrobytu naszego kraju„. Reforma samorządowa z 1990 roku „uruchomiła pokłady obywatelskiej aktywności, umożliwiła pełną rozmachu rozbudowę infrastruktury technicznej i społecznej, przyspieszyła rozwój gospodarczy, pogłębiła i nadała nowy sens poczuciu lokalnej tożsamości i lokalnego patriotyzmu„. Przed nami jeszcze wiele wyzwań, wciąż jesteśmy w drodze – 34 lata w dziejach Narodu to wcale nie tak dużo. Ważne aby nie zatrzymywać się w dążeniu do wybranych celów i jednoczyć w działaniach dla wspólnego dobra. Mieszkańcom Gminy Zamość DZIĘKUJĘ za samorządową aktywność. Szacunek i uznanie dla WAS za to co robicie realizując swoje pasje, poprzez aktywność w organach Gminy i sołectw, stowarzyszeniach, formacjach artystycznych, oraz innych nieformalnych grupach. Niech satysfakcja z dokonań i ludzka wdzięczność towarzyszą Wam każdego dnia. Niech DZIEŃ SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO będzie dla Was przypomnieniem, że to dzięki Wam powstaje nasze lokalne, społeczne i gospodarcze piękno.
W dniu 30 kwietnia 2024 roku zakończyła się VIII samorządowa kadencja organów gmin w Polsce i Gminie Zamość. Wcześniej, 7 kwietnia wybraliśmy Wójta Gminy i radnych Rady Gminy. W dniu 6 maja Radni i Wójt złożyli ślubowania. Tak rozpoczęła się IX samorządowa kadencja lat 2024-2029. Wspomniane wydarzenia nie zakończyły procesu kształtowania się samorządowych organów w Gminie Zamość. Przed nami jeszcze wybory Sołtysów, oraz członków Rad Sołeckich. Dla formalności przypomnienie. Sołectwo jest jednostką pomocniczą gminy. Organami w sołectwie są zebranie wiejskie (organ stanowiący) i sołtys (organ wykonawczy). Zadaniem rady sołeckiej jest wspomaganie działalności sołtysa. Ogólnie rolę sołtysów i rad sołeckich określa § 12 pkt.1 statutów sołectw Gminy Zamość – cytat „W celu rozwijania aktywności społecznej i gospodarczej w sołectwie oraz zapewnienia stałej łączności między sołectwem a Radą Gminy i Wójtem Gminy, mieszkańcy sołectwa wybierają ze swego grona sołtysa i radę sołecką” Rozszerzenie tej treści zawiera rozdział IV statutów sołectw. Zamieszczamy je na www.gminazamosc.pl w zakładkach informujących z zebraniach wiejskich.
Zgodnie z treścią § 25 statutów sołectw Gminy Zamość zebranie wiejskie, na którym ma być dokonany wybór sołtysa i rady sołeckiej zwołuje się nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia rozpoczęcia kadencji Rady Gminy Zamość.
Wyboru sołtysa i członków rad sołeckich dokonuje zebranie wiejskie na okres pięciu lat. Prawo do udziału w zebraniu wiejskim mają wszyscy mieszkańcy sołectwa, posiadający czynne prawo wyborcze do Rady Gminy Zamość. Nie trzeba więc być zameldowanym w sołectwie, wystarczy dopisać się do listy wyborców. Można to uczynić każdego dnia w godzinach pracy Urzędu Gminy Zamość.
Do organów sołectwa może kandydować osoba posiadająca czynne prawo wyborcze do Rady Gminy Zamość. Prawo nie zabrania łączenia funkcji sołtysa i radnego Rady Gminy. Podobnie jest w przypadku członka Rady Sołeckiej. Kandydatów na sołtysa i do rady sołeckiej trzeba zgłaszać w formie pisemnej. Druk zgłoszenia jest dostępny na www.gminazmosc.pl lub w siedzibie urzędu Gminy Zamość. Pisemne zgłoszenia można składać w trakcie zebrania wiejskiego lub w urzędzie Gminy (biuro podawcze) w okresie siedmiu dni roboczych przez terminem zebrania wiejskiego. Upoważnieni do zgłaszania kandydatów w wyborach są stali mieszkańcy sołectwa, posiadający czynne prawo wyborcze do Rady Gminy Zamość. Nie trzeba zbierać podpisów poparcia. Do zgłoszenia składanego w urzędzie trzeba dołączyć pisemną zgodę kandydata. Pisemna zgoda nie jest konieczna, gdy zgłoszenie składane jest w trakcie zebrania i jest na nim kandydat – wówczas może wyrazić swoją wolę ustnie.
Statuty sołectw w § 26 określają, że dla dokonania ważnego wyboru sołtysa i rady sołeckiej, na zebraniu wiejskim wymagana jest osobista obecność co najmniej 1/5 uprawnionych mieszkańców sołectwa. O ile w wyznaczonym terminie nie uzyskano obecności wymaganej liczby mieszkańców, wybory w nowym terminie mogą być przeprowadzone bez względu na liczbę obecnych na zebraniu. Mając powyższe na uwadze, oraz dla sprawności przeprowadzenia wyborów w 35 sołectwach Gminy zarządzenie Wójta wyznacza dwa terminy zebrań wiejskich w tym samym dniu, z przesunięciem czasowym o 15 minut.
Wyboru Sołtysa i członków Rady Sołeckiej zebranie wiejskie dokonuje w głosowaniu tajnym. Ustawa o samorządzie gminnym nie daje możliwości przeprowadzenia innego głosowania, nawet w przypadku tylko jednego kandydata. Rada Sołecka może składać się z 3–7 osób. Decydują o tym uczestnicy zebrania przed rozpoczęciem głosowania.
Samorząd gminny rozpoczyna się w sołectwach, gdzie codzienną aktywnością możemy zmieniać środowisko w którym żyjemy. Udział Mieszkańców w zebraniach wiejskich jest moim zdaniem podstawowym elementem samorządowej demokracji. To w ich trakcie można rozmawiać o sołeckich i gminnych sprawach, oraz brać udział w podejmowaniu lokalnych decyzji. Zachęcam Mieszkańców do udziału w zebraniach wiejskich i zapraszam na nie. Będę osobiście na wszystkich. Kolejne wybory samorządowe dopiero w 2029 roku. Przez najbliższe pięć lat to zebrania wiejskie będą miejscem i czasem samorządowej demokracji. Nic samo się nie dzieje. Nie zostawiajmy innym załatwiania naszych sołeckich i gminnych spraw. Zachęcam do zapoznania się z treścią statutu sołectwa miejsca zamieszkania, oraz do dyskusji poprzez www.gminazamosc.pl zakładka „Główne” i dalej „zadaj pytanie Wójtowi”. W ten sposób można szerzej porozmawiać o sołeckich i gminnych sprawach, a także o procedurze wyboru Sołtysa i Rad Sołeckich. Do zobaczenia na zebraniach wiejskich.
Ryszard Gliwiński