SAMORZĄD – TY DECYDUJESZ
Czy chcesz aby Politycy ograniczyli Twoje prawo do wyboru radnego Rady Gminy Zamość?
W poprzednim wydaniu Biuletynu wznowiłem gminną kampanię społeczną z pierwszej połowy roku SAMORZĄD – TY DECYDUJESZ. Pisałem o tym, że Politycy przygotowują nam zmiany w organizacji wyborów samorządowych 2018 roku. Dzisiaj wiem już, że zadaję Mieszkańcom Gminy powyższe tytułowe pytanie w warunkach konkretnej sytuacji prawnej. W Polskim Parlamencie rozpoczął się kolejny bardzo szybki proces zmiany prawa. Grupa posłów Prawa i Sprawiedliwości w dniu 10 listopada przedłożyła Marszałkowi Sejmu projekt ustawy „o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontroli niektórych organów publicznych” (druk sejmowy nr 2001). W dniu 24 listopada odbyło się już w Sejmie pierwsze czytanie tego projektu. Uchwalenie ustawy pewnie za kilkanaście dni. Żadnego znaczenia nie ma to, że prawie połowa Posłów jest przeciwna proponowanej w niej podstawowej zmianie. Nie jest przecież żadną tajemnicą, że likwidacji jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do rad gmin nie poprą Posłowie z klubów: Kukiz`15, .Nowoczesna, Platformy Obywatelskiej i Polskiego Stronnictwa Ludowego. Projekt ustawy z uzasadnieniem ma 99 stron. Trudny prawny tekst zmieniający cztery obowiązujące ustawy. W ciągu 14 dni trafia to pod obrady Sejmu. W tych warunkach poziom dyskusji na sali sejmowej był taki jak widzieliśmy, także frekwencja Posłów. Dlaczego projektu ustawy wprowadzającego bardzo poważne zmiany w organizacji wyborów samorządowych nie przedkłada Rząd, tylko grupa Posłów? Odpowiedź wynika z powyższego tekstu. Projekt rządowy musi podlegać konsultacji ze stroną społeczną. To wymaga czasu i zaangażowania w przekonywanie do proponowanych rozwiązań Mieszkańców (Suwerena). Projekt poselski można uchwalić w ciągu kilku tygodni (nawet kilkunastu dni), przy pełnej Posłów Sali sejmowej dopiero w trakcie ostatniego głosowania. Nie trzeba też przeprowadzać żadnych konsultacji społecznych. To nic, że projekt ustawy proponuje wzmocnienie procesu konsultacji społecznych w samorządach. To nic, że już sam tytuł projektu ustawy mówi o zwiększeniu udziału Mieszkańców w życiu publicznym. Wszystko się zgadza. Politycy z Warszawy chcą wszystko zmieniać w samorządach. Oczywiście po to, aby rządzić w każdym Sołectwie i w każdej Gminie. U siebie nie będą wprowadzać żadnych zmian i nikogo nie będą o nic pytać.
Wspomniany powyżej projekt ustawy zmienia w sposób zasadniczy proces wyboru radnych Rady Gminy Zamość. W poniższym tekście chcę zająć się tylko tym. W miejsce obecnych 21-jednomandatowych okręgów wyborczych proponuje się 3-7 okręgów, w których wybierać będziemy 3-7 radnych. W poprzednim wydaniu Biuletynu opisałem szczegółowo czym różnią się obecny i proponowany sposób wyboru radnych. Każde wydanie Biuletynu w wersji elektronicznej jest dostępne na www.gminazamosc.pl Zainteresowanych zapraszam również do lektury Biuletynów z pierwszej połowy tego roku. Jest w nich dużo o obecnych wydarzeniach wokół samorządów gminnych. Dzisiaj chcę zaproponować Mieszkańcom lekturę mojej (przykładowej) propozycji podziału Gminy Zamość na okręgi wyborcze w wyborach radnych Rady Gminy w 2018 roku, uwzględniającą propozycje projektu ustawy. W skład Rady Gminy Zamość wchodzi 21 Radnych. Aby Ich wybrać trzeba podzielić Gminę na okręgi wyborcze. Projekt ustawy zakłada, że w każdym okręgu wyborczym wybieranych ma być minimum 3 radnych (maksimum 7 radnych). W swojej propozycji wyszedłem z założenia, że mniejsze okręgi wyborcze będą lepiej odzwierciedlały reprezentację Sołectw w Radzie Gminy. Kolejne założenie, jakie przyjąłem, to łączenie ze sobą sąsiadujących obecnie jednomandatowych okręgów wyborczych. Liczby określające ilość Mieszkańców w Sołectwach w większości przyjęte zostały według stanu z 30 czerwca 2017 roku. Starałem się zachować określoną prawnie normę przedstawicielstwa – czyli liczbę Mieszkańców Gminy przypadającą na jeden mandat radnego (23 307 Mieszkańców : 21 mandatów = 1110 Mieszkańców na jednego radnego).
Okręg nr 1
| Sołectwo | Liczba | Liczba | Połączenie Sołectw | Połączenie Sołectw |
| Białobrzegi | 486 | 400 | 1 | 3 |
| Bortatycze | 400 | 327 | ||
| Bortatycze Kolonia | 316 | 252 | ||
| Razem | 1202 | 979 | ||
| Wysokie | 749 | 634 | 1 | |
| Chyża | 533 | 457 | ||
| Razem | 1282 | 1091 | ||
| Sitaniec Wolica | 765 | 640 | 1 | |
| Razem | 765 | 640 | ||
| Łącznie | 3249 | 2710 |
Okręg nr 2
| Sołectwo | Liczba | Liczba | Połączenie Sołectw | Połączenie Sołectw |
| Sitaniec | 989 | 812 | 1 | 3 |
| Razem | 989 | 812 | ||
| Sitaniec | 755 | 628 | 1 | |
| Sitaniec Kolonia | 354 | 288 | ||
| Razem | 1109 | 916 | ||
| Borowina Sitaniecka | 458 | 371 | 1 | |
| Łapiguz | 590 | 465 | ||
| Razem | 1048 | 836 | ||
| Łącznie | 3146 | 2564 |
Okręg nr 3
| Sołectwo | Liczba | Liczba | Połączenie Sołectw | Połączenie Sołectw |
| Szopinek | 912 | 713 | 1 | 4 |
| Razem | 912 | 713 | ||
| Jatutów | 717 | 588 | 1 | |
| Wólka Panieńska | 727 | 563 | ||
| Razem | 1444 | 1151 | ||
| Kalinowice | 984 | 770 | 1 | |
| Razem | 984 | 770 | ||
| Kalinowice | 1003 | 787 | 1 | |
| Razem | 1003 | 787 | ||
| Łącznie | 4343 | 3421 |
Okręg nr 4
| Sołectwo | Liczba | Liczba | Połączenie Sołectw | Połączenie Sołectw |
| Pniówek | 966 | 766 | 1 | 3 |
| Razem | 966 | 766 | ||
| Białowola | 544 | 450 | 1 | |
| Zalesie | 74 | 61 | ||
| Lipsko Kosobudy | 133 | 101 | ||
| Razem | 751 | 612 | ||
| Lipsko | 851 | 700 | 1 | |
| Lipsko Polesie | 416 | 320 | ||
| Razem | 1267 | 1020 | ||
| Łącznie | 2984 | 2398 |
Okręg nr 5
| Sołectwo | Liczba | Liczba | Połączenie Sołectw | Połączenie Sołectw |
| Zarzecze | 197 | 149 | 1 | 4 |
| Wieprzec | 134 | 108 | ||
| Wierzchowiny | 170 | 134 | ||
| Skaraszów | 304 | 229 | ||
| Wólka Wieprzecka | 289 | 229 | ||
| Wychody | 239 | 204 | ||
| Razem | 1333 | 1053 | ||
| Hubale | 233 | 202 | 1 | |
| Mokre | 971 | 813 | ||
| Razem | 1204 | 1015 | ||
| Skokówka | 818 | 663 | 1 | |
| Zwódne | 213 | 175 | ||
| Razem | 1031 | 838 | ||
| Żdanów | 861 | 692 | 1 | |
| Żdanówek | 386 | 303 | ||
| Razem | 1247 | 995 | ||
| Łącznie | 4815 | 3901 |
Okręg nr 6
| Sołectwo | Liczba | Liczba | Połączenie Sołectw | Połączenie Sołectw |
| Płoskie | 1293 | 1033 | 1 | 4 |
| Razem | 1293 | 1033 | ||
| Płoskie | 1001 | 800 | 1 | |
| Siedliska ( z Kolonią) | 525 | 433 | ||
| Razem | 1526 | 1233 | ||
| Zawada | 951 | 794 | 1 | |
| Razem | 951 | 794 | ||
| Zawada | 1000 | 815 | 1 | |
| Razem | 1000 | 815 | ||
| Łącznie | 4770 | 3875 |
Oczywiście powyższe to tylko jeden z wariantów podziału Gminy na okręgi wyborcze. Można je łączyć w większe, po maksimum 7 mandatów radnych – np. okręg nr 1 i nr 2 połączyć w jeden. Możliwe jest także połączenie okręgów nr 3 i 4 w jeden o siedmiu mandatach. Mam nadzieję, że nikomu nie przyjdzie do głowy łączenie w jeden duży okręgów nr 1 i 6, chociaż prawnie jest to możliwe. Piszę tak dlatego, że projekt ustawy zakłada, iż podziału Gminy Zamość na okręgi wyborcze dokonywał będzie urzędnik państwowy w Lublinie – Wojewódzki Komisarz Wyborczy. Dotychczas czynili to wybrani przez Mieszkańców Wójt i Radni. Nie znajduję innego niż uzysk polityczny / partyjny uzasadnienia do tej zmiany. Moim zdaniem to wyraźny brak zaufania do Mieszkańców i brak szacunku dla samorządów gminnych. Mówimy przecież tylko i wyłącznie o wyborach do Rady Gminy.
Nowy system wyboru radnych Rady Gminy Zamość to nie tylko likwidacja obecnych okręgów jednomandatowych i nowy podział Gminy na okręgi wyborcze. Inaczej zgłaszać będziemy kandydatów na radnych. Zupełnie inaczej będzie liczył się mój i Twój głos oddany kandydatowi na radnego już w samym procesie głosowania. Krzyżyk postawiony przy nazwisku kandydata na karcie do głosowania oznaczał będzie zupełnie co innego niż obecnie. Także co innego będzie oznaczał wynik głosowania ustalony przez komisje wyborczą w lokalu głosowania. Pisałem o tym także w poprzednim wydaniu Biuletynu. Teraz spróbuję to przedstawić obrazowo na podstawie okręgu wyborczego powyżej określonego nr 1, a więc tego, w którym mieszkam. Zacznijmy od zgłaszania kandydatów na radnych. W obecnie obowiązującym systemie okręgów jednomandatowych grupa pięciu Mieszkańców może założyć Komitet Wyborczy Wyborców (KWW) i zgłosić jednego kandydata na radnego, który powalczy o mandat w okręgu wyborczym obejmującym Białobrzegi, Bortatycze i Bortatycze Kolonię. Grupa Posłów proponuje pozbawić Mieszkańców tego prostego prawa. W nowych przepisach będzie można założyć KWW, ale w celu zgłoszenia minimum trzech kandydatów na radnych, którzy powalczą o mandaty w okręgu wyborczym obejmującym Białobrzegi, Bortatycze, Bortatycze Kolonię, Wysokie, Chyżę i Sitaniec Wolicę. W okręgu są do zdobycia trzy mandaty. List będzie kilka, a podział mandatów pomiędzy listy odbywał się będzie proporcjonalnie według zdobytych głosów (o tym dalej). W tej sytuacji już na samym początku wiadomym będzie, że spośród trzech zgłoszonych kandydatów radymi może zostać maksimum dwóch, gdyż w praktyce niemożliwym jest, aby jedna lista otrzymała 100% głosów Wyborców. Tworzy się mało ciekawa sytuacja – który z kandydatów na radnych ma być tylko dostarczycielem głosów Wyborców? Przejdźmy do głosowania w lokalu wyborczym. Obecnie stawiając „krzyżyk” na karcie do głosowania przy nazwisku wybranego kandydata głosuję na niego i tylko na niego. Mojego głosu nie można przypisać komu innemu, gdyż jest tylko jedna lista wyborcza. Grupa Posłów w projekcie ustawy proponuje aby nasze głosy, mój i Twój, miały zupełnie inne znaczenie. Będzie kilka list wyborczych. Postawienie „krzyżyka” przy nazwisku wybranego kandydata będzie oznaczało: najpierw, że oddaję głos na listę, na której jest mój kandydat. Załóżmy, że zagłosuję na Jana Nowaka z Bortatycz (tutaj mieszkam). Mój głos może zadecydować, że lista otrzyma mandat. Niekoniecznie jednak obejmie go Jan Nowak z Bortatycz. Więcej głosów od niego na tej liście może mieć Jan Kowalski z Wysokiego. To on obejmie mandat radnego i będzie to oznaczało, że jego wybrałem, gdyż dałem swój głos liście. A przecież głosowałem na Jana Nowaka. Na kogo więc głosowałem? Komu potrzebne to zmieszanie w głowach Wyborców? Co innego ustalała też będzie komisja wyborcza w lokalu głosowania. W obecnych przepisach komisja ustala i podaje do publicznej wiadomości kto został wybrany radnym. Dzieje się tak dlatego, że w jednomandatowym okręgu wyborczym wygrywa ten kto zdobywa najwięcej głosów Wyborców. Proste, tutaj decyduje tylko głos Wyborcy. Grupa Posłów w projekcie ustawy proponuje, aby komisja nie ustalała kto zostanie radnym – to będzie się odbywało w zupełnie innym miejscu. Komisja ustali tylko ile głosów otrzymały poszczególne listy i ile głosów otrzymali poszczególni kandydaci na listach. Ustalenia te przekaże do innej komisji, która połączy wyniki głosowania ustalone przez trzy komisje w lokalach w Białobrzegach (Białobrzegi, Bortatycze, Bortatycze Kolonia), Wysokiem (Wysokie, Chyża) i Sitańcu (Sitaniec Wolica). Ta inna komisja ustali najpierw ile głosów otrzymały poszczególne listy kandydatów na radnych. Później trzy mandaty radnych podzieli pomiędzy listy proporcjonalnie do otrzymanych głosów. W uproszczeniu: lista, która otrzyma 33% głosów otrzyma jeden mandat. Lista, która otrzyma 20% głosów może nie otrzymać żadnego mandatu. Dopiero po tym komputerowym liczeniu i komputerowej decyzji komisja spojrzy na liczbę głosów otrzymanych przez poszczególnych kandydatów na radnych. Jeśli lista otrzyma mandat obejmie go ten, kto na liście ma najwięcej głosów. Stąd mój problem na kogo głosowałem – na Jana Nowaka, czy na Jana Kowalskiego. Może być jeszcze poważniejszy zgrzyt społeczny. Lista, na której jest Jan Kowalski otrzyma 33% głosów i przypadnie jej jeden mandat. Obejmie go Jan Kowalski, który otrzyma 100 głosów – najwięcej na liście. Inna lista otrzyma w tym okręgu wyborczym 20% głosów i w związku z tym nie przypadanie jej żaden mandat. Najwięcej głosów na tej liście będzie miał Jan Iksiński, aż 150. Ale nie zostanie on wybrany radnym, pomimo że będzie miał więcej głosów od Jana Kowalskiego. Kto jest w stanie to zrozumieć i uznać za społecznie sprawiedliwe? Takie sytuacje mieliśmy w Gminie Zamość w samorządowych wyborach 2010 roku. Proszę spojrzeć do Biuletynu Samorządu Gminy Zamość nr 11(23) z grudnia 2010 roku – w wersji elektronicznej dostępny na www.gminazamosc.pl. Poselski projekt ustawy zniesie obowiązują obecnie zasadę równomiernego (według liczby Mieszkańców) reprezentowania Sołectw w Radzie Gminy. Mój przykład: obecnie Białobrzegi, Bortatycze i Bortatycze Kolonia tworzą jeden jednomandatowy okręg wyborczy. Głosowanie Wyborców ustali kto zostanie radnym, ale jest już dzisiaj pewne, że w przyszłej radzie Gminy te trzy Sołectwa będą miały swojego przedstawiciela w Radzie Gminy. W proponowanej zmianie w okręgu nr 1 o trzy mandaty radnego będą ubiegać się Mieszkańcy sześciu Sołectw. O tym które Sołectwa będą miały swojego przedstawiciela w Radzie zdecydują zapisy ustawy (proporcjonalny podział mandatów na listy wyborcze), ilość zgłoszonych list wyborczych, liczba Mieszkańców Sołectwa kandydujących do Rady z różnych list (rozbicie głosów), liczba Mieszkańców Sołectwa i Tych, co pójdą do lokalu wyborczego. W tych warunkach Białobrzegi, Bortatycze i Bortatycze Kolonia mogą nie mieć swojego przedstawiciela w Radzie Gminy. To dotyczy wielu innych Sołectw. Tylko jednomandatowe okręgi zapewniają równomierną reprezentacje Sołectw w Radzie. A to w samorządach gminnych jest bardzo ważne.
Po ponownej analizie powyższego wariantu podziału Gminy na okręgi wyborcze doszedłem do wniosku, że małe okręgi, w których wybiera się 3-4 radnych, w warunkach Gminy Zamość mogą wypaczyć wolę Wyborców wyrażoną w głosowaniu i zachwiać równowagę przedstawicielstwa Sołectw w Radzie Gminy. Można przyjąć za pewne, że w trzymandatowym okręgu wyborczym o mandat radnego ubiegać się będą co najmniej trzy listy kandydatów. Duże jest też prawdopodobieństwo, iż każda lista otrzyma ilość głosów dającą jej z układu proporcjonalnego jeden mandat. Trzy mandaty i trzy listy. Radnymi zostaną kandydaci, którzy otrzymali najwięcej głosów na listach. Jedna z tych list może otrzymać dużo większą liczbę głosów od dwóch pozostałych, ale drugi kandydat na tej liście nie zostanie radnym. Mimo, że będzie miał więcej głosów od tych z pierwszych miejsc innych list, którzy zostaną radnymi. Takich przemyśleń i kalkulacji w wyborach samorządowych do rad gmin nie powinno być. Tego nie ma tylko w obecnych okręgach jednomandatowych. W obecnym systemie wyboru radnym zostaje ten, kto otrzymał od Mieszkańców najwięcej głosów. Proste, sprawiedliwe i czytelne dla Mieszkańców. Mam wrażenie, że dlatego Sołectwa Gminy Zamość w okręgi wyborcze łączył będzie urzędnik państwowy z Lublina. Politycy dokładnie policzą jak podzielić Gminę na okręgi wyborcze, aby to Oni, a nie Mieszkańcy, wybrali radnych Rady Gminy Zamość.
Czas odpowiedzieć sobie na postawione w tytule i inne pytania. W jaki sposób chcesz wybierać radnego Rady Gminy Zamość? Czy chcesz aby urzędnik państwowy w Lublinie decydował o podziale Gminy Zamość na okręgi wyborcze? Czy chcesz aby Politycy ograniczyli Twoje prawo do wyboru radnego Rady Gminy Zamość? Kto ma decydować o lokalnych, sołeckich i gminnych sprawach – w Gminie Zamość wybrani przez Mieszkańców przedstawiciele do Organów Gminy, czy Politycy w Warszawie? Zachęcam do zainteresowania się funkcjonowaniem samorządów gminnych. Warto zdobyć wiedzę i samemu zdecydować jak odbierać to, co słyszymy i czytamy w mediach. Zachęcam do publicznego zabierania głosu w obronie samorządów gminnych opartych na obywatelskiej aktywności. Dla mnie procedowany w Sejmie projekt ustawy jest antyspołeczny. Zabiera Mieszkańcom prawo do decyzji o lokalnym charakterze, a to jest podstawą bytu samorządów gminnych. Jestem do dyspozycji na www.gminazamosc.pl zakładka „Zadaj pytanie Wójtowi”. Przyjmę każdą propozycję spotkań i rozmów o tym, jak ma funkcjonować samorząd gminny. SAMORZĄD – TY DECYDUJESZ.
/ 25.11.2017 r. Ryszard Gliwiński /