Czy dozwolone jest nawożenie użytków rolnych nieczystościami ciekłymi zgromadzonymi w przydomowym zbiorniku na nieczystości ciekłe zwanym również szambem?
W związku z pojawiającymi się sygnałami o wykorzystywaniu nieczystości ciekłych do nawożeniu pól lub łąk informujemy, że jest to zachowanie naruszające przepisy prawa i szkodliwe dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzi.
Ścieki bytowe na terenach bez sieci kanalizacyjnej gromadzone są w zbiornikach zlokalizowanych przy budynkach mieszkalnych.
Bezodpływowe zbiorniki na nieczystości ciekłe (szamba) służą wyłącznie do czasowego zgromadzenia ścieków wytwarzanych w gospodarstwach domowych.
Nie ma możliwości dokonania neutralizacji lub oczyszczenia ścieków w tym urządzeniu. Może to mieć miejsce w przydomowej oczyszczalni ścieków która jest obiektem zupełnie innej konstrukcji jak zbiorniki na nieczystości ciekłe a jej budowa wymaga uprzedniego zgłoszenia budowlanego.
W związku z tym jedynym dozwolonym sposobem usunięcia ścieków z szamba jest zlecenie usługi w tym zakresie uprawnionej jednostce.
Jest to obowiązek określony w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t. j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1454 ze zm.). Kto nie wykonuje tego obowiązku podlega karze grzywny.
Wszelkie inne sposoby pozbywania się nieczystości jak wylewanie na powierzchnię ziemi odprowadzanie do wód lub do gruntu oraz stosowania do nawożenia użytków rolnych stwarzają poważne zagrożenia dla środowiska naturalnego.
W przypadku rozlewania surowych ścieków na użytki rolne dochodzi do kumulacji w glebie a następnie w roślinach uprawnych metali ciężkich oraz innych niepożądanych substancji. Ścieki bytowe zawierają następujące metale ciężkie: kadm,chrom,żelazo, ołów, magnez, rtęć, nikiel, cynk. Zagrożenie ze strony metali ciężkich wynika z ich przemieszczania się w łańcuchu pokarmowym z gleby do roślin, zwierząt, ludzi z możliwości kumulacji w ostatnim ogniwie, czyli organizmie człowieka. Spośród roślin uprawnych największą zdolność gromadzenia metali ciężkich mają: sałata, kapusta, buraki, marchew, szpinak, pietruszka, ziemniaki. Mogą też koncentrować się w ziarnach zbóż, a następnie w mące i przetworach zbożowych. Metale ciężkie nie podlegają degradacji biologicznej a do najbardziej toksycznych zalicza się : ołów, rtęć i kadm. Metale ciężkie wywołują w organizmach zwierzęcych oraz ludzkich poważne zmiany chorobowe łącznie z nowotworowymi.
W konsekwencji zamiast reklamowanej ,,zdrowej żywności” rolnik stosujący ścieki pobrane z szamba jako ,,nawóz’’ produkuje żywność której należy się wystrzegać w trosce o własne zdrowie. Ponadto skutkiem takiego ,,nawożenia” nieoczyszczonym ściekiem może być skażenie wód gruntowych, zanieczyszczeniami mikrobiologicznymi.
Informacyjnie warto wspomnieć, że rolnicze wykorzystanie ścieków (oczyszczonych) nie jest zupełnie wykluczone. Regulacje w tym względzie zawierają przepisy ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. – Prawo wodne ( t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2268 ze zm.).
Trzeba wyraźnie podkreślić, że jest to zupełnie odrębne zagadnienie obwarowane pozwoleniami wodnoprawnymi albo pozwoleniami zintegrowanymi.
Podsumowując należy stwierdzić, że nawożenie użytków rolnych nieczystościami ciekłymi zgromadzonymi w szambie jest czynem zabronionym i podlegającym karze.
Opracowano w Wydziale Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska Urzędu Gminy Zamość. Wrzesień 2019 r.
