Stanowisko nr XV/1/23
Rady Gminy Zamość
z dnia 27 września 2023 r.
Stanowisko Rady Gminy Zamość w sprawie finansowania zadań
z zakresu oświaty i wychowania, oraz sytuacji finansowej budżetów Gminy lat 2022 – 2023.
Rada Gminy Zamość wyraża głębokie zaniepokojenie pogarszającą się sytuacją w zakresie finansowania gminnych zadań oświatowych. Prezentowana w załączniku do niniejszego Stanowiska sytuacja budżetów Gminy lat 2022 – 2023 stanowi zagrożenia dla realizacji zadań budżetu 2024 roku i dalszego rozwoju Gminy. Wnioskujemy do Rządu i Parlamentu o podjęcie natychmiastowych działań prawnych i decyzji finansowych powodujących szybką i zdecydowaną poprawę w tym zakresie.
Wiejska Gmina Zamość to samorządowa wspólnota 35 Sołectw w których zamieszkuje 23 813 Mieszkańców. Zadania własne z zakresu oświaty i wychowania realizujemy w 12 ośmioklasowych Szkołach. W każdej z nich są oddziały dla dzieci w wieku 3‑6 lat. Samorząd Gminy Zamość stara się sprostać realizacji zadań z zakresu oświaty i wychowania uznając je jako jedno z najważniejszych. Przez minione lata poprzez rozbudowę i modernizację utworzono w Gminie Zamość bardzo dobrą i nowocześnie wyposażoną bazę dydaktyczną, w której pracują w większości nauczyciele o najwyższym stopniu awansu zawodowego. Zaowocowało to bardzo dobrymi średnimi wynikami szkół w badaniu kompetencji uczniów podczas egzaminów.
Dalszej realizacji zadań z zakresu oświaty i wychowania zagraża sytuacja w ich finansowaniu, jaka wytworzyła się w latach 2016‑2023 (tabela nr 1 załącznika). Obrazuje ją porównanie przyrostu wydatków bieżących i subwencji oświatowej. W latach 2016 – 2022 wydatki bieżące wzrosły o kwotę 13 764 170 zł, natomiast przyrost subwencji oświatowej to 3 970 826 zł. Skutkiem jest wzrost udziału środków własnych budżetu Gminy w finansowaniu zadań – z kwoty 4 298 444 zł w 2015 roku (20% całości) do 12 956 196 zł w 2022 roku (37% całości). Wartym zauważenia jest fakt, że udział środków własnych w realizacji zadań w 2022 roku był większy od dochodów z czterech podatków lokalnych, gdy w 2015 roku na realizację zadań przeznaczyliśmy 52% dochodów z podatków lokalnych.
Obecne problemy w zarządzaniu gminnymi finansami wywołała opisana powyżej sytuacja w finansowaniu zadań z zakresu oświaty i wychowania, oraz wzrost kosztów realizacji zakupów, usług i inwestycji lat 2022‑2023. W sposób znaczący sytuację finansową Gminy pogorszyło obniżenie w tym okresie dochodów bieżących przekazywanych do budżetu Gminy przez Ministra Finansów, w szczególności obniżenie dochodów z udziałów w podatku PIT (tabela nr 3 załącznika).Skutek to brak w latach 2022 – 2023 środków na inwestycje pochodzących z dochodów bieżących własnych (tabela nr 2 załącznika).
Pomimo opisanej powyżej i prezentowanej w załączniku trudnej sytuacji w gminnych finansach Samorząd Gminy Zamość podejmuje działania mające na celu poprawę warunków życia w Sołectwach Gminy Zamość. Świadczy o tym poziom wydatków majątkowych budżetu 2023 roku (28% całości wydatków własnych), oraz poziom dochodów majątkowych -pozyskane zewnętrzne środki na realizację inwestycji (16% całości dochodów własnych). Brak dodatkowych dochodów bieżących przekazywanych Gminie przez Ministra Finansów stanowi jednak realne zagrożenie dla samorządowych decyzji 2024 roku i kolejnych lat.
W związku z powyższym oczekujemy zwiększenia subwencji oświatowej w wysokości umożliwiającej pełne pokrycie kosztów realizacji zadań wynikających z wprowadzanych przez Rząd podwyżek płac Nauczycieli i minimalnych wynagrodzeń Pracowników obsługi szkół i przedszkoli. Oczekujemy też podjęcia pilnych decyzji ustawowych dających samorządom gminnym więcej kompetencji w sprawie organizacji pracy szkół i przedszkoli, uwzględniających lokalną specyfikę. Oczekujemy również na pilne i trwałe ustawowe regulacje w zakresie dochodów bieżących Gmin, zapewniające stabilność w zarządzaniu i planowaniu gminnymi finansami. Konieczne są zwiększone lub nowe źródła dochodów bieżących przekazywanych z budżetu Państwa. Wierzymy, że Rząd i Parlament podejmą jeszcze w bieżącym roku decyzje pozwalające kontynuować zdobycze samorządowej reformy z 1990 roku, która jest fundamentem 33 lat zmian gospodarczych i społecznych w Kraju.
W załączeniu:
Trzy wykazy obrazujące finansowanie zadań z zakresu oświaty i wychowania w latach 2015‑2023, oraz wynik finansowy budżetów Gminy lat 2019‑2023 i udział środków budżetu Państwa w dochodach bieżących budżetów Gminy.
Rada Gminy Zamość zobowiązuje Przewodniczącego Rady Gminy Zamość do przekazania niniejszego Stanowiska:
- Pan Mateusz Morawiecki – Prezes Rady Ministrów,
- Pan Przemysław Czarnek – Minister Edukacji i Nauki,
- Pani Magdalena Rzeczkowska – Minister Finansów,
- Pan Jerzy Chróścikowski – Senator RP,
- Pani Monika Pawłowska – Posłanka na Sejm RP,
- Pan Sławomir Zawiślak – Poseł na Sejm RP,
- Pan Jarosław Sachajko – Poseł na Sejm RP,
- Koalicyjny Komitet Wyborczy Trzecia Droga Polska 2050 Szymona Hołowni – Polskie Stronnictwo Ludowe,
- Komitet Wyborczy Nowa Lewica,
- Komitet Wyborczy Prawo i Sprawiedliwość,
- Komitet Wyborczy Konfederacja Wolność i Niepodległość,
- Koalicyjny Komitet Wyborczy Koalicja Obywatelska PO.N IPL Zieloni.
