Już w czasie bitwy pod Grunwaldem chorągwie, pod jakimi walczyli Polacy, były koloru czerwonego, a na tym tle widniał wyszyty biały orzeł. Rzeczpospolita Obojga Narodów (1569 – 1795 – państwo złożone z Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego na mocy Unii Lubelskiej) także posiadała sztandar w kolorach o trzech pasach: czerwonym, białym i czerwonym, a jej herb stanowiła czterodzielna czerwona tarcza, na której naprzemiennie były umieszczane Biały Orzeł i biała Litewska Pogoń. Dzień Flagi w Polsce obchodzimy dopiero od 17 lat. Co ciekawe, na nasze barwy narodowe, a zwłaszcza obecność koloru czerwonego, miał wpływ mały owad z rzędu pluskwiaków, który występuje tylko w Europie środkowo-wschodniej, głównie w Polsce, na Litwie i Ukrainie.
Na początku odcieniem czerwonym na polskich flagach i herbach był karmazyn, zwany pąsem, uzyskiwany z bardzo drogiego naturalnego barwnika, wytwarzanego z larw owada o nazwie czerwiec polski. Barwnik ten był wtedy polską specjalnością, a suszone larwy hitem eksportowym. Kosztował tyle, że mogli sobie na niego pozwolić jedynie najbogatsi magnaci i dostojnicy państwowi. Od kiedy używanie chorągwi i sztandarów stało się popularne w czasie wojen, barwa ta przeszła w tańszy odcień czerwonego. Po odkryciu Ameryki na europejskim rynku pojawiło się więcej konkurencyjnych i tańszych barwników odcieni czerwieni.
Do pierwszej regulacji prawnej naszych barw doszło 7 lutego 1831 r., w czasie trwania Powstania Listopadowego, czyli 100 lat temu. Przyjęto wtedy uchwałę o następującej treści: „Izba Senatorska i Poselska, po wysłuchaniu wniosków Komisyi sejmowych, zważywszy potrzebę nadania jednostajnej oznaki, pod którą winni łączyć się Polacy, postanowiły i stanowią:
Art.1. Kokardę narodową stanowić będą kolory herbu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, to jest kolor biały z czerwonym.
Art. 2. Wszyscy Polacy, a mianowicie Wojsko Polskie, te kolory nosić mają w miejscu, gdzie takowe oznaki dotąd noszonymi były. Przyjęto na posiedzeniu Izby Poselskiej dnia 7 lutego 1831 roku.”
Po odzyskaniu niepodległości, Sejm Ustawodawczy ustawą z dnia 1 sierpnia 1919 r. przyjął tymczasowo, dopóki nie zostaną ustalone granice Państwa Polskiego i dopóki konstytucja nie określi godeł i barw narodowych, że kolorami Rzeczpospolitej Polskiej będą biały i czerwony w podłużnych równoległych pasach, z których górny będzie biały, a dolny czerwony, przy czym nie ustalono odcienia koloru czerwonego. Dopiero w roku 1921 Minister Spraw Wojskowych, wydając broszurę „Godło i barwy Rzeczypospolitej Polskiej”, zdecydował, że odcieniem czerwieni będzie karmazyn, ale już 6 lat później Prezydent, wydając rozporządzenie, zmienił odcień na cynober (tzw. chińska czerwień, vermilion – to odcień koloru czerwonego, wpadający w kolor pomarańczowy – jak dojrzały pomidor; pozyskiwany był z cynobru, czyli minerału z zawartością siarczku rtęci).
Po II wojnie światowej, w roku 1955, władze Polskiej Republiki Ludowej dekretem ustaliły, że barwami Polski są kolory biały i czerwony, potwierdzając jednocześnie, że odcieniem czerwonego pozostaje cynober. Ten dekret obowiązywał aż do roku 1980, kiedy to Sejm przyjął ustawę, regulującą polskie symbole narodowe, z wielokrotnymi późniejszymi zmianami (Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych – tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 1509). Ustawa ta zmienia odcień czerwieni na opisany w przestrzeni CIELUV (model przestrzeni barw, którego zadaniem jest zlinearyzowanie percepcji różnic w widzeniu kolorów przez oko ludzkie – nazwa modelu utworzona od nazwy Międzynarodowej Komisji do spraw Oświetlenia (fr. Commission Internationale de l’Eclairage – w skrócie CIE, oraz od przyjętych w jednej z wersji tego modelu współczynników, oznaczanych literami L, u oraz v). Historyczną zmianę w powyższej ustawie wniosła nowelizacja z 1990 r., wprowadzając nowy wizerunek godła: „Godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest wizerunek orła białego ze złotą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami złotymi, umieszczony w czerwonym polu tarczy”.
W 2004 roku, dzięki kolejnym zmianom w ustawie, prawo do wywieszania flagi uzyskała każda osoba, która pragnie uczcić święta i uroczystości, nakazano także okazywanie szacunku do symboli narodowych oraz wprowadzono Dzień Flagi Rzeczpospolitej Polskiej, przypadający na 2 maja.
Kolejna zmiana z 2010 r. wprowadziła zalecenie umieszczania barw narodowych na budynkach mieszkalnych i usługowych z okazji uroczystości nie tylko państwowych, ale i lokalnych, a także wydarzeń z życia prywatnego, oraz regulację obchodzenia żałoby narodowej poprzez opuszczanie flagi państwowej do połowy masztu, a następna zmiana z 2012 roku dopisała obowiązek umieszczania godła na strojach sportowych reprezentacji olimpijskich i paraolimpijskich. Pamiętajmy, że nie każdy proporzec czy szarfa jest flagą państwową RP, jest nią natomiast prostokątny płat tkaniny w barwach narodowych o dwóch pasach poziomych równej szerokości, białym u góry i czerwonym u dołu, w proporcjach 5:8, umieszczony na maszcie.
Warto też wiedzieć, że innym rodzajem flagi jest flaga z godłem. Ma dwa pasy poziome – u góry biały, u dołu czerwony, a godło państwowe RP jest pośrodku pasa białego. Używać jej mogą jedynie polskie przedstawicielstwa i misje (także wojskowe) za granicą, statki morskie, kapitanaty i bosmanaty portów, lotniska i lądowiska cywilne oraz cywilne samoloty podczas lotów za granicę. Jednak na rynku jest sporo gadżetów, zwłaszcza kibicowskich, w większości produkowanych masowo w dalekiej Azji, które wykorzystują motyw flagi z godłem, nie zważając na ograniczenia w jej używaniu. Wiedza o naszych barwach, flagach i godle pozwoli nam dobrze wybrać i prawidłowo posługiwać się polskimi symbolami narodowymi.
GOK: KC